Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:

ALT Ä°ÅžVERENLÄ°K YÖNETMELİĞİ

 

 

BÄ°RÄ°NCÄ° BÖLÜM

Amaç ve Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

 

             Amaç ve kapsam

             MADDE 1  (1) Bu YönetmeliÄŸin amacı, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı Ä°ÅŸ Kanunu kapsamında asıl iÅŸveren-alt iÅŸveren iliÅŸkisinin kurulma ÅŸartlarını, alt iÅŸverene ait iÅŸyerinin bildirimini, tescilini, alt iÅŸverenlik sözleÅŸmesinde bulunması gereken hususları düzenlemektir.

 

             Dayanak

             MADDE 2  (1) Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı Ä°ÅŸ Kanununun 3 üncü maddesi hükmüne dayanılarak hazırlanmıştır.

 

             Tanımlar

             MADDE 3  (1) Bu Yönetmelikte geçen;

             a) Alt iÅŸveren: Bir iÅŸverenden, iÅŸyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine iliÅŸkin yardımcı iÅŸlerde veya asıl iÅŸin bir bölümünde iÅŸletmenin ve iÅŸin gereÄŸi ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren iÅŸlerde iÅŸ alan, bu iÅŸ için görevlendirdiÄŸi iÅŸçilerini sadece bu iÅŸyerinde aldığı iÅŸte çalıştıran gerçek veya tüzel kiÅŸiyi yahut tüzel kiÅŸiliÄŸi olmayan kurum ve kuruluÅŸları,

             b) Alt iÅŸverenlik sözleÅŸmesi: Asıl iÅŸveren ile alt iÅŸveren arasında yazılı olarak yapılan ve 10 uncu maddede belirtilen hususları ihtiva eden sözleÅŸmeyi,

             c) Asıl iÅŸ: Mal veya hizmet üretiminin esasını oluÅŸturan iÅŸi,

             ç) Asıl iÅŸveren: Ä°ÅŸyerinde yürüttüÄŸü mal veya hizmet üretimine iliÅŸkin yardımcı iÅŸleri veya asıl iÅŸin bir bölümünde iÅŸletmenin ve iÅŸin gereÄŸi ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren iÅŸleri diÄŸer iÅŸverene veren, asıl iÅŸte kendisi de iÅŸçi çalıştıran gerçek veya tüzel kiÅŸiyi yahut tüzel kiÅŸiliÄŸi olmayan kurum ve kuruluÅŸları,

             d) Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,

             e) Bölge MüdürlüÄŸü: Ä°ÅŸyerinin kayıtlı olduÄŸu Bakanlık Bölge MüdürlüÄŸünü,

             f) Kanun: 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı Ä°ÅŸ Kanununu,

             g) Muvazaa:

             1) Ä°ÅŸyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine iliÅŸkin asıl iÅŸin bir bölümünde uzmanlık gerektirmeyen iÅŸlerin alt iÅŸverene verilmesini,

             2) Daha önce o iÅŸyerinde çalıştırılan kimse ile kurulan alt iÅŸverenlik iliÅŸkisini,

             3) Asıl iÅŸveren iÅŸçilerinin alt iÅŸveren tarafından iÅŸe alınarak hakları kısıtlanmak suretiyle çalıştırılmaya devam ettirilmesini,

             4) Kamusal yükümlülüklerden kaçınmak veya iÅŸçilerin iÅŸ sözleÅŸmesi, toplu iÅŸ sözleÅŸmesi yahut çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak ya da ortadan kaldırmak gibi tarafların gerçek iradelerini gizlemeye yönelik iÅŸlemleri,

             ihtiva eden sözleÅŸmeyi,

             ÄŸ) Yardımcı iÅŸ: Ä°ÅŸyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine iliÅŸkin olmakla beraber doÄŸrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iÅŸ devam ettikçe devam eden ve asıl iÅŸe bağımlı olan iÅŸi,

             ifade eder.

 

Ä°KÄ°NCÄ° BÖLÜM

Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinin Kurulması, Bildirimi ve İşyerinin Tescili

 

             Asıl iÅŸveren-alt iÅŸveren iliÅŸkisinin kurulma ÅŸartları

             MADDE 4  (1) Asıl iÅŸveren alt iÅŸveren iliÅŸkisinin kurulabilmesi için;

             a) Asıl iÅŸverenin iÅŸyerinde mal veya hizmet üretimi iÅŸlerinde çalışan kendi iÅŸçileri de bulunmalıdır.

             b) Alt iÅŸverene verilen iÅŸ, iÅŸyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı iÅŸlerinden olmalıdır. Asıl iÅŸin bölünerek alt iÅŸverene verilmesi durumunda ise, verilen iÅŸ iÅŸletmenin ve iÅŸin gereÄŸi ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iÅŸ olmalıdır.

             c) Alt iÅŸveren, üstlendiÄŸi iÅŸ için görevlendirdiÄŸi iÅŸçilerini sadece o iÅŸyerinde aldığı iÅŸte çalıştırmalıdır.

             ç) Alt iÅŸverene verilen iÅŸ, iÅŸyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine iliÅŸkin bir iÅŸ olmalı, asıl iÅŸe bağımlı ve asıl iÅŸ sürdüÄŸü müddetçe devam eden bir iÅŸ olmalıdır.

             d) Alt iÅŸveren, daha önce o iÅŸyerinde çalıştırılan bir kimse olmamalıdır. Ancak daha önce o iÅŸyerinde çalıştırılan iÅŸçinin bilahare tüzel kiÅŸi ÅŸirketin ya da adi ortaklığın hissedarı olması, alt iÅŸveren iliÅŸkisi kurmasına engel teÅŸkil etmez.

 

             Ä°ÅŸyerini bildirme

             MADDE 5  (1) Alt iÅŸveren, kendi iÅŸyeri için Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmüne göre bildirim yapmakla yükümlüdür.

             (2) Alt iÅŸveren, iÅŸyerinin tescili için ÅŸekli Bakanlıkça belirlenen iÅŸyeri bildirgesi ile birlikte 6 ncı maddede belirtilen belgeleri bölge müdürlüÄŸüne verir.

             (3) Bir iÅŸyerinde her ne suretle olursa olsun asıl iÅŸveren-alt iÅŸveren iliÅŸkisinin kurulması yeni bir iÅŸyeri kurulması olarak deÄŸerlendirilir.

 

             Ä°ÅŸyeri bildirgesi ile birlikte verilecek belgeler

             MADDE 6  (1) Ä°ÅŸyeri bildirgesi ile birlikte;

             a) Tüzel kiÅŸiler için Ticaret Sicil Gazetesi sureti,

             b) Ä°mza sirküleri,

             c) Alt iÅŸverenlik sözleÅŸmesi ve ekleri,

             bölge müdürlüÄŸüne verilir.

 

             Ä°ÅŸyeri tescili

             MADDE 7  (1) Bölge müdürlüÄŸünce, 5 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca bildirimde bulunan alt iÅŸverenin iÅŸyeri tescil edilerek iÅŸyeri için bir sicil numarası verilir.

             (2) Ä°ÅŸyeri bildirgesinde beyan edilen bilgilerin ve eklenmesi gereken belgelerin eksik veya gerçeÄŸe aykırı olması hâlinde iÅŸyerinin tescili yapılmaz.

 

             Kayıt dışı alt iÅŸveren iÅŸyerlerinin tescil iÅŸlemleri

             MADDE 8  (1) Sosyal Güvenlik Kurumu müfettiÅŸleri veya diÄŸer kamu kurum ve kuruluÅŸlarının denetim elemanlarınca iÅŸyerlerinde yapılan denetimlerde ya da ihale makamları, ruhsata tabi iÅŸlerde (maden arama ve iÅŸletme, inÅŸaat, taÅŸ ocağı ve benzeri) ruhsatı veren merciler (valilikler, kaymakamlıklar, belediyeler), sosyal güvenlik il müdürlükleri, vergi daireleri de kendi mevzuatları açısından yaptıkları iÅŸlemler sırasında, iÅŸyerlerinin Kanunun 3 üncü maddesine göre ilgili bölge müdürlüÄŸüne bildirimde bulunup bulunmadığını kontrol ederler. Bildirim yapmamış olan iÅŸyerlerinin unvan ve adreslerini ilgili bölge müdürlüÄŸüne bir yazı ile en geç 15 gün içinde bildirirler.

             (2) Denetim elemanlarınca veya kamu kurumlarınca yapılan bildirimler dikkate alınarak bölge müdürlüÄŸünce Kanunun 3 üncü maddesine göre gerekli iÅŸlemler yapılır.

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Alt Ä°ÅŸverenlik SözleÅŸmesi, Asıl Ä°ÅŸin Bölünmesi ve Muvazaanın Ä°ncelenmesi

 

             Alt iÅŸverenlik sözleÅŸmesi

             MADDE 9  (1) Alt iÅŸverenlik sözleÅŸmesi asıl iÅŸveren ile alt iÅŸveren arasında yazılı ÅŸekilde yapılır.

             (2) Asıl iÅŸveren ile alt iÅŸveren arasında yapılan ve iÅŸin üstlenilmesine esas teÅŸkil eden sözleÅŸmede, 10 uncu maddede yer alan hususların bulunması hâlinde söz konusu sözleÅŸme alt iÅŸverenlik sözleÅŸmesi olarak kabul edilebilir.

 

             Alt iÅŸverenlik sözleÅŸmesinde yer alması gereken hususlar

             MADDE 10  (1) Alt iÅŸverenlik sözleÅŸmesinde;

             a) Asıl iÅŸveren ile alt iÅŸverenin iÅŸyeri unvanı ve adresi,

             b) Asıl iÅŸveren ile alt iÅŸverenin tüzel kiÅŸiliÄŸi ya da tüzel kiÅŸiliÄŸi olmayan kurum ve kuruluÅŸ olması hâlinde iÅŸveren vekillerinin adı soyadı ve adresi,

             c) Ä°ÅŸyerinde yürütülen asıl iÅŸin ne olduÄŸu,

             ç) Alt iÅŸverene verilen iÅŸin ne olduÄŸu,

             d) Alt iÅŸverene asıl iÅŸin bir bölümü veriliyor ise; verilen iÅŸin iÅŸletmenin ve iÅŸin gereÄŸi ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirme koÅŸuluna iliÅŸkin teknik açıklama,

             e) Taraflarca öngörülmüÅŸ ise iÅŸin baÅŸlama ve bitiÅŸ tarihleri,

             f) Alt iÅŸverenin faaliyetlerini iÅŸyerinin hangi bölümünde gerçekleÅŸtireceÄŸi,

             g) Kanunun 2 nci maddesinde yer alan; asıl iÅŸverenin, alt iÅŸverenin iÅŸçilerine karşı o iÅŸyeriyle ilgili olarak Kanundan, iÅŸ sözleÅŸmesinden veya alt iÅŸverenin taraf olduÄŸu toplu iÅŸ sözleÅŸmesinden doÄŸan yükümlülüklerinden, alt iÅŸveren ile birlikte sorumlu olacağı,

             ÄŸ) Alt iÅŸverenlik sözleÅŸmesinin yapılmasından önce asıl iÅŸveren tarafından çalıştırılan iÅŸçilerin alt iÅŸveren tarafından iÅŸe alınması hâlinde, bu iÅŸçilerin haklarının kısıtlanamayacağı,

             h) Alt iÅŸverene verilen iÅŸin taraflar açısından yürütülme esasları,

             ı) Asıl iÅŸveren veya vekili ile alt iÅŸveren veya vekilinin imzası,

             hususlarına yer verilir.

             (2) Bir iÅŸyerinde, iÅŸletmenin ve iÅŸin gereÄŸi ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren bir iÅŸin alt iÅŸverene verilmesi hâlinde, alt iÅŸverenin uzmanlığını belgelendirmesi amacıyla sözleÅŸme kapsamındaki iÅŸe uygun; iÅŸ ekipmanı listesi, iÅŸ bitirme belgesi, operatör ve teknik eleman sertifikaları sözleÅŸmeye eklenir.

 

             Ä°ÅŸletmenin ve iÅŸin gereÄŸi ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren iÅŸ

             MADDE 11  (1) Ä°ÅŸletmenin ve iÅŸin gereÄŸi ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren iÅŸ, mal veya hizmet üretiminin zorunlu unsurlarından olan, iÅŸin niteliÄŸi gereÄŸi iÅŸletmenin kendi uzmanlığı dışında ayrı bir uzmanlık gerektiren iÅŸtir.

             (2) Ä°ÅŸverenin kendi iÅŸçileri ve yönetim organizasyonu ile mal veya hizmet üretimi yapması esastır.

             (3) Ancak asıl iÅŸ;

             a) Ä°ÅŸletmenin ve iÅŸin gereÄŸi,

             b) Teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmesi,

             ÅŸartlarının birlikte gerçekleÅŸmesi hâlinde bölünerek alt iÅŸverene verilebilir.

             (4) Asıl iÅŸin bir bölümünde iÅŸ alan alt iÅŸveren, üstlendiÄŸi iÅŸi bölerek bir baÅŸka iÅŸverene veremez.

 

             Muvazaanın incelenmesi

             MADDE 12  (1) 7 nci madde uyarınca tescili yapılan iÅŸyeri için 6 ncı maddede belirtilen belgelerde Kanuna aykırılık veya muvazaa kanaatini oluÅŸturan delillerin bulunması hâlinde, söz konusu belgeler gerekçesi ile birlikte incelenmek üzere bölge müdürlüÄŸünce iÅŸ teftiÅŸ grup baÅŸkanlığına intikal ettirilir.

             (2) Muvazaanın incelenmesinde özellikle;

             a) Alt iÅŸverene verilen iÅŸin, iÅŸyerinde asıl iÅŸveren tarafından yürütülen mal veya hizmet üretimine iliÅŸkin asıl iÅŸin yardımcı iÅŸlerinden olup olmadığı,

             b) Alt iÅŸverene verilen iÅŸin iÅŸletmenin ve iÅŸin gereÄŸi ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iÅŸ olup olmadığı,

             c) Alt iÅŸverenin daha önce o iÅŸyerinde çalıştırılan bir kiÅŸi olup olmadığı,

             ç) Alt iÅŸverenin iÅŸe uygun yeterli ekipman ile tecrübeye sahip olup olmadığı,

             d) Ä°stihdam edeceÄŸi iÅŸçilerin niteliklerinin yapılacak iÅŸe uygun olup olmadığı,

             e) Alt iÅŸverene verilen iÅŸte asıl iÅŸveren adına koordinasyon ve denetimle görevlendirilenlerden baÅŸka asıl iÅŸverenin iÅŸçisinin çalışıp çalışmadığı,

             f) Yapılan alt iÅŸverenlik sözleÅŸmesinin iÅŸ hukukunun öngördüÄŸü kamusal yükümlülüklerden kaçınmayı amaçlayıp amaçlamadığı,

             g) Yapılan alt iÅŸverenlik sözleÅŸmesinin iÅŸçilerin iÅŸ sözleÅŸmesi, toplu iÅŸ sözleÅŸmesi yahut mevzuattan kaynaklanan bireysel veya kolektif haklarını kısıtlamaya ya da ortadan kaldırmaya yönelik yapılıp yapılmadığı,

             hususları göz önünde bulundurulur.

 

             Ä°nceleme sonucu yapılacak iÅŸlemler

             MADDE 13  (1) Asıl iÅŸveren-alt iÅŸveren iliÅŸkisinin iÅŸ müfettiÅŸlerince incelenmesi sonucunda muvazaanın tespitine iliÅŸkin gerekçeli müfettiÅŸ raporu bölge müdürlüÄŸünce iÅŸverenlere tebliÄŸ edilir. TebliÄŸ tarihinden itibaren 6 iÅŸgünü içinde iÅŸverenlerce yetkili iÅŸ mahkemesine itiraz edilebilir. Ä°tiraz üzerine verilen kararlar kesindir.

             (2) Rapora 6 iÅŸgünü içinde itiraz edilmemiÅŸ veya mahkeme muvazaanın tespitini onamış ise tescil iÅŸlemi bölge müdürlüÄŸünce iptal edilir ve alt iÅŸveren iÅŸçileri baÅŸlangıçtan itibaren asıl iÅŸverenin iÅŸçileri sayılır.

             (3) Ä°ÅŸ müfettiÅŸinin muvazaalı iÅŸlemi tespit etmesi durumunda; itiraz süresinin geçmesi ya da mahkeme kararı ile muvazaanın onanması hâlinde asıl iÅŸveren ve alt iÅŸveren veya vekillerine idari para cezası uygulanır.

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ÇeÅŸitli ve Son Hükümler

             GeçiÅŸ hükmü

             GEÇÄ°CÄ° MADDE 1  (1) Bu YönetmeliÄŸin yürürlüÄŸe girdiÄŸi tarihten önce kurulan ve hâlen devam eden asıl iÅŸveren-alt iÅŸveren iliÅŸkisinde 10 uncu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen belgeler aranmaz.

 

             Yürürlük

             MADDE 14  (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüÄŸe girer.

 

             Yürütme

             MADDE 15  (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.