SERBEST MUHASEBECİ VE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜÅžAVİRLERİN VERGİ USUL KANUNU’NUN MÜKERRER 227. MADDESİNE GÖRE İMZALANACAK VERGİ BEYANNAMELERİNDE UYULACAK ESASLARA İLİŞKİN MECBURİ MESLEK KARARI
4
(18.10.2001 tarihli 24557 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır.)

Amaç
Madde 1
- Vergi Usul Kanunu (VUK)’nun mükerrer 227. Maddesine göre; 3568 sayılı Kanun’a göre yetki almış Serbest Muhasebeciler, Serbest Muhasebeci Mali MüÅŸavirler ve Yeminli Mali MüÅŸavirler tarafından vergi beyannamelerinin imzalanması hizmetlerinde meslek mensuplarının çalışmaları bu mecburi meslek kararına göre düzenlenecektir.
Kapsam
Madde 2
- Bu mecburi meslek kararı VUK’nun mükerrer 227. Maddesine göre vergi beyannamelerinin ekinde sunulan finansal tabloların ve hesap özetlerinin defter kayıtarına ve  bu kayıtların dayanağını oluÅŸturan belgelere uygunluÄŸunu saptamaya yönelik mesleki çalışma esaslarını kapsamaktadır.
3568 sayılı Meslek Yasası’ nın 12. maddesi ile VUK’nun mükerrer 227. Maddesinde yer alan Yeminli Mali MüÅŸavirlerin tasdik iÅŸleriyle ilgili çalışmalar bu mecburi meslek kararı kapsamında deÄŸildir.
Mesleki Çalışma Yöntemi
Madde 3
- VUK’nun mükerrer 227. Maddesine göre meslek mensupları, imzaladıkları vergi beyannamelerinde yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve bu kayıtların dayanağını oluÅŸturan belgelere uygun olmamasından dolayı ortaya çıkan vergi ziyaına baÄŸlı olarak salınacak vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte müÅŸtereken ve müteselsilen sorumlu tutulurlar. Bu sorumluluk sınırları bu kararın 16. Maddesinde düzenlenmiÅŸtir. Ancak sorumluluktan meslek mensubunun müÅŸtereken ve müteselsilen sorumlu tutulması 2 noktaya dayandırılmıştır.
Birincisi, vergi beyannamelerinde yer alan bilgilerin defterlere uygunluÄŸudur. Bu hükümle, vergi beyannamelerinin imzalanması da meslek mensubunun yüklendiÄŸi görev ve sorumluluk yalnız defterlere dayanan bilgilerle sınırlandırılmaktadır. Bu sınırlamaya defterlerin onayları ile ilgili bilgiler gibi ÅŸekli olanlarda dahil olmak üzere muhasebe kayıtlarına uygun olarak hazırlanan, vergi beyannamelerinin ekindeki finansal tablolar ile hesap özetleri de dahildir.
İkinci koÅŸul, söz konusu defterlerdeki kayıtların dayanaklarını oluÅŸturan belgelere uygun olmasından, meslek mensubunca VUK’ nun mükerrer 227. maddesinde belirtilen hükümler çerçevesinde yapacağı ÅŸekli inceleme anlaşılmalıdır. Burada belgelere uygunluk dışında, defter kayıtlarının genel kanul görmüÅŸ muhasebe ilke ve kuralları ile vergi mevzuatına uygunluÄŸunun araÅŸtırılması, meslek mensubundan talep edilen hizmetin kapsamındadır.
SorumluluÄŸu gerektiren bu durumlar nedeniyle vergi beyannamelerinin imzalanması öncesi meslek mensuplarının sınırlı uygunluk denetimi yapmaları gerekir.
Sınırlı Uygunluk Denetim (SUD)
Madde 4
- Uygunluk denetimi, iÅŸletme içinden veya dışından yetkili bir üst makam tarafından saptanmış kurallara ve Devlet müdahalesinin olduÄŸu durumlarda yasal düzenlemelere uyulup uyulmadığını araÅŸtırmaktır. VUK’nun mükerrer 227. Maddesine göre talep edilen uygunluk denetimi sınırlandırılmış olup, kayıtların dayanağı olan belgelere uygunluk koÅŸulunu getirmiÅŸtir. Bu denetimin yerine getirilmesinde üçüncü kiÅŸilerle uygunluk, belgelerin doÄŸruluÄŸunu araÅŸtırma gibi yükümlülüklerin yerine getirilmesi istenmemiÅŸtir. Bu nedenle VUK’nun mükerrer 227. Maddesine göre vergi beyannamelerinin imzalanması için yapılacak sınırlı uygunluk denetiminin, (SUD) konusunu, iÅŸletmenin tuttuÄŸu defter kayıtları ve yapmış olduÄŸu iÅŸlemler oluÅŸturur. Denetim kriterleri ise yasalar, ÅŸirket ana sözleÅŸmesi, ÅŸirketin iç yönetmelikleri, iÅŸ sözleÅŸmeleri dışında genel Kabul görmüÅŸ muhasebe ilke ve kuralları ve standartları ile defter kayıtlarının dayanağını oluÅŸturan belgelerin yasalara uygun nitelikte olmasıdır.
VUK’nun mükerrer 227. Maddesine göre yapılacak SUD faaliyeti karşıt inceleme ve üçüncü kiÅŸilerle uygunluÄŸu içermediÄŸi için vergi revizyonu olmadığı gibi, doÄŸruluk denetimini içeren ve karşıt inceleme yetkisiyle gerçekleÅŸtirilen Yeminli Mali MüÅŸavirlerin tasdik faaliyeti deÄŸildir. Vergi beyannamelerinin imzalanmasında meslek mensuplarının SUD faaliyeti, vergi beyannamelerinin ekindeki finansal bilgilerin veya hesap özetlerinin defterlere uygunluÄŸu ile bu kayıtların doÄŸru bir ÅŸekilde ve dayanakları olan belgelere uygun yapılması amacına yönelik bir ön denetimdir.
Sınırlı Uygunluk Denetim Süreci
Madde 5
- VUK’nun mükerrer 227. Maddesine göre vergi beyannamelerinin imzalanmasında SUD süreci ÅŸu aÅŸamaları içerir.

  1. Vergi beyannamesi imzalanacak işletme ile anlaşıp işin alınması,
  2. Sınırlı uygunluk denetimi faaliyetinin planlanması,
  3. Sınırlı uygunluk denetimi faaliyetinin yürütülmesi,
  4. Sınırlı uygunluk denetiminin sonuçlandırılması ve rapora baÄŸlanması,
  5. Sınırlı uygunluk denetim faaliyetinin kalite kontrolü.

Vergi Beyannamesi İmzalanacak İşin Alınması
Madde 6
- Vergi beyannamesi imzalamak üzere iÅŸ alınırken, kesinlikle bir sınırlı uygunluk sözleÅŸmesi yapılması gerekir. Bu sözleÅŸmede en az ÅŸu bilgiler yer almalıdır.

Meslek mensupları 03.01.1990 tarih ve 20391 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali MüÅŸavir ve Yeminli Mali MüÅŸavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik”in 52. Maddesindeki çalışmaları yapıp, uzmanlık deneyimlerini, birikimlerini ve yeteneklerini gözönünde bulundurarak kendilerine önerilen vergi beyannamelerini imzalama iÅŸini kabul edip etmemekte serbesttirler.
Sınırlı Uygunluk Denetiminin Planlaması
Madde 7-
Vergi beyannamesi imzalanacak iÅŸin kabulü anında araÅŸtırılan bilgiler dikkate alınarak SUD faaliyetinin nasıl ve ne sürede yapılacağı planlanır. Bu amaçla SUD faaliyetinin zaman süreci, SUD faaliyetinde görevlendirilecek personel sayısı ve iÅŸ bölümü, SUD faaliyetinde ağırlık verilecek hususları içeren yazılı bir SUD programı hazırlanır ve çalışma dosyası oluÅŸturulur. SUD faaliyeti planlanırken ayrıca zamanı esas alan bir çalışma programı yapılır.
Sınırlı Uygunluk Denetiminin Yürütülmesi
Madde 8-
Vergi beyannamelerinin imzalanması amacıyla yürütülecek SUD faaliyeti, defter tutma yükümlülüÄŸüne göre yürütülür.
A-İşletme defteri veya serbest meslek kazanç defteri esasına göre tutulan defterlere dayanan vergi beyannamelerinde SUD faaliyet ÅŸu ÅŸekilde yürütülür:
Basit defter yöntemiyle defter tutanların vergi beyannamesinin imzalanması sözleÅŸme ile üstlenen meslek mensubu, hazırladığı SUD faaliyet programına uygun olarak, vergi beyannamesinin ekindeki hesap özetinin iÅŸletme defteri (veya serbest meslek kazanç defteri) ile ödeme kaydedici cihaz raporlarına uygunluÄŸunu, bu defterlerde yer alan kayıtların dayanağı olan, belgelere uygun yapılıp yapılmadığını, her kaydı ve her belgeyi ayrı ayrı inceleyerek saptar. Hesap özetinin bu kayıtlara ve yıl içinde verilen Katma DeÄŸer Vergisi ve Muhtasar Beyannameleri ile tutarlı olup olmadığını test ederek saptanması gerekir. Mal alışları içindeki demirbaÅŸların ayrılıp ayrılmadığı araÅŸtırılır ve amortisman hesapları yeniden yapılarak test edilir. Bu tür defter tutan iÅŸletmelerin SUD faaliyetinde belirtilenlerden yalnız ilgili olanları uygulanır.

  1. Bilanço esasına göre tutulan defterlere dayanan vergi beyannamelerinde SUD faaliyeti ÅŸu ÅŸekilde yürütülür:

Vergi beyannamesini imzalama iÅŸini üstlenen meslek mensubu, hazırladığı SUD denetim programına uygun olarak, vergi beyannamesinin ekindeki finansal tabloların defterlere uygunluÄŸunu, bu tablolarda yer alan varlık (aktif), kaynak (pasif), gelir ve giderlerin gerçeÄŸi yansıtıp yansıtmadığını ve bunların kayıtlara doÄŸru geçirilip geçirilmediÄŸini saptamak için bilgi ve belgeleri toplamak ve deÄŸerlendirmek amacı ile aÅŸağıda sınıflandırılmış çalışmalar yapmalıdır. Ancak SUD faaliyetinde aÅŸağıda, belirtilenlerden yalnız ilgili olanlar uygulanır.

Not: Bu maddedeki tüm çalışmalardan, bu meslek kararının 11. Maddesinde yer alan çalışma kağıtları ve çalışma dosyası kullanılır.
Sınırlı Uygunluk Denetiminin Sonuçlandırılması ve Rapora BaÄŸlanması
Madde 9
- SUD tamamlandıktan sonra varılan kanaat olumlu ise vergi beyannameleri koÅŸulsuz olarak imzalanır. Bu imza olumlu rapor niteliÄŸindedir. İmza sırasında TÜRMOB’ dan alınan ve sıra numaralı olan Serbest Muhasebeci ile Serbest Muhasebeci Mali MüÅŸavirlerin kaÅŸelerini, Yeminli Mali MüÅŸavirlerin ise mühürlerini kullanmaları zorunludur.
SUD’u gerçekleÅŸtiren meslek mensupları; mesleki sorumluluÄŸun bilincinde, SUD faaliyeti sırasında içeriÄŸi itibariyle yanıltıcı belge saptadıkları taktirde, ya da genel kabul görmüÅŸ muhasebe ilke ve kurallarına, muhasebe standartlarına ve mevzuat hükümlerine aykırı hatalı ve hileli iÅŸlemleri saptadıkları takdirde, vergi beyannamesini imzalayacakları müÅŸterilerine hata ve hilelerin düzeltilmesini sözlü veya yazılı bildirirler. Bu bildirime raÄŸmen, hata ve hilelerin düzeltilmemesi halinde, vergi beyannamelerine kayıt koyarak imzalarlar ve durumu ilgili kurumlara bildirirler.
VUK’nun mükerrer 227. Maddesine göre vergi beyannamelerinin imzalanmasında rapor hazırlama zorunluluÄŸu yoktur. Ancak meslek mensuplarının sorumluluklarını sınırlamak, anlaÅŸmazlıklarda çalışma kağıtlarının delil olarak kullanabilmesi amacıyla vergi beyannamelerinin imzalanması için yapılan SUD sonucunda rapor hazırlanması meslek mensubuna bu meslek kararıyla önerilir.
Sınırlı uygunluk denetim sonucunda hazırlanması önerilen rapor ÅŸu bölümlerden oluÅŸur;

SUD, raporu, sorumluluÄŸu üstlenen meslek mensubunun sınırlı uygunluk denetimi faaliyeti sonucunda oluÅŸan kanısına göre olumlu, olumsuz ve ÅŸartlı olabilir.
Sınırlı Uygunluk Denetim Faaliyetinin Kalite Kontrolü
Madde 10-
Meslek mensupları, sınırlı uygunluk denetiminin her aÅŸamasında planlama ve kontrolü etkin bir ÅŸekilde yerine getirmelidir. Bu amaçla meslek mensubu, yardımcılarının SUD faaliyetinde kullandıkları çalışma kağıtlarını kontrol etmek varılan kanaatleri ile SUD programına ve tekniklerine uyulup uyulmadığını test etmek zorundadırlar.
SUD faaliyetinde görev alan elemanların çalışmalarının yönlendirilmesi ve SUD’un amacına uygun ttamamlanması, SUD’un sorumluluÄŸunu üstlenen meslek mensubunun görevidir.
Sınırlı Uygunluk Denetim Faaliyeti Çalışma Dosyası Ve Çalışma Kağıtları
Madde 11-
Meslek mensubu, SUD faaliyetini düzenli bir kayıt sistemi içinde yapmalıdır. Söz konusu düzen çalışma kağıtları ve bunları toplayan çalışma dosyası ile yerine getirilir. Çalışma dosyası, daimi dosya ve cari dosya olmak üzere iki ayrı dosyadan oluÅŸur.
Çalışma dosyası: SUD sırasında kullanılan çalışma kağıtlarının, uygunluk testlerinin, yazışmaların, SUD’u yapılan kuruluÅŸa ait iÅŸlemlerin, sözleÅŸmelerin örnekleri gibi meslek mensubunun belgelerini içerir.
Çalışma kağıtları, meslek mensuplarının SUD yöntem ve teknikleri ile toplanan kanıt ve deÄŸerlendirmelerini
içeren kağıtlardır. Çalışma kağıtlarının formu en az aÅŸağıdaki bilgileri içermesi koÅŸulu ile; meslek mensubunca serbestçe düzenlenebilir.
Çalışma kağıtlarındaki asgari bilgiler:

Çalışma kağıtları çalışma dosyası içinde 10 yıl süre ile saklanmalıdır.
Vergi Beyannamesi İmzalanan MüÅŸterilerin Defter Kayıtlarının Dayanağı Belgeler
Madde 12-
SUD faaliyetinde defter kayıtları belgelerin saÄŸlanmasından ve doÄŸruluÄŸundan vergi beyannamesinin yükümlüsü sorumludur. Ancak SUD faaliyetini sürdüren meslek mensubunun defter kayıtlarının dayanağı olan belgelerle ilgili ÅŸu yükümlülükleri vardır;

Vergi Beyannameleri İmzalanan MüÅŸterilerin Defter Kayıtları
Madde 13-
Meslek mensupları müÅŸteri tarafından kendilerine verilen belgelerin Muhasebe Sistemi Genel TebliÄŸleri ile genel kabul görmüÅŸ muhasebe ilke ve kurallarına uygun ve doÄŸru olarak kanuni defterlere kaydedilmesini ve bu kayıtlara dayanarak mali tabloların çıkarılmasını saÄŸlamalıdır.
Bu amaçla yapılacak iÅŸlemlerde ilgili kayıtların ve hesapların denetlenmesi gerekir.
Vergi beyannamesi imzalanan müÅŸterilerin tutmakla yükümlü olduÄŸu defterler iÅŸletme defteri ya da serbest meslek kazanç defteri ise yapılacak incelemede belgelerin, bu defterlere uygun kaydedilip edilmediÄŸi ve çıkarılan hesap özetlerinin doÄŸruluÄŸu test edilecektir.
Defter kayıtlarının denetimi sırasında doÄŸru olarak elde edilecek finansal tabloların veya hesap özetlerindeki ticari kardan vergi matrahına geçilmesi için gerekli, indirim ve ilaveler, bu mecburi meslek kararının 14. Maddesinde belirtildiÄŸi ÅŸekilde yapılacak çalışma ile saptanacak ve vergi beyannamelerinin buna göre düzenlenmesi saÄŸlanacaktır.
Vergi Beyannamesinde Esas Finansal Tablolarda Ticari Kardan Vergi Matrahına GeçiÅŸ
Madde 14-
İmzalanacak vergi beyannamelerine esas finansal tabloları elde edildiÄŸinde ortaya çıkan safi kar ya da safi kazanç, vergilendirmeye esas olan matrah kavramından farklıdır. SUD faaliyetinde yapılan iÅŸlemler ve testler sonucunda elde edilen safi kardan hareketle vergilendirmeye esas olan matrahın saptanması gerekir.
Vergi matrahı, ticari karın vergi hukuku açısından ayıklanmasıyla yapılacak ÅŸu çalışmalar sonucunda saptanacaktır;

Bu çalışmalar sonucunda genel kabul görmüÅŸ muhasebe ilke ve kurallarına göre saptanan ticari kardan vergi matrahına ulaÅŸmak için, ticari kara vergi kanunları açısından kanunen kabul edilmeyen giderler, karşılıklar eklenecek, yine bu ticari kar saptanırken, indirilmeyen ancak vergi yasaları açısından indirilebilir amortismanlar, karşılıklar ve deÄŸerlendirme farklılıkları, eklendikten sonra vergiden muaf veya istisna edilmiÅŸ gelirler indirilecektir.
Faaliyetin Terkedilmesi veya İşin Bırakılması
Madde 15-
Meslek mensubunun vergi beyannamesi imzalama iÅŸini aldığı sözleÅŸme dönemi içinde ölüm, meslekten çıkartılma ya da meslek faaliyetinin süresiz tatil edilmesi ve benzeri nedenlerden dolayı faaliyetini terketmesi halinde vergi beyannamesi baÅŸka bir meslek mensubu tarafından SUD faaliyeti tamamlanarak imzalanabilir. Sorumluluk imzayı atan meslek mensubuna aittir.
Ancak meslek mensubu ile müÅŸteri arasındaki iÅŸ sözleÅŸmesinin sona erdirilmesi durumunda tarafların gerekçe göstermesi gerekir. Gerekçe gösterilmediÄŸi ve ilk sözleÅŸmeyi imzalamış meslek mensubu vazgeçmedikçe vergi beyannamesi birlikte imzalanır. SözleÅŸme vergi beyannamesinin verilme süresinden 4 ay öncesine kadar sona erdirilebilir. Bundan sonraki iÅŸlemlerde birlikte imza koÅŸulu zorunludur.
Vergi Beyannamelerinin İmzalanmasında Sorumluluk
Madde 16
- İmzalanan vergi beyannamelerinde daha sonra vergi ziyaının saptanması durumunda  meslek mensubunun müÅŸterek ve müteselsil sorumluluÄŸu ÅŸu koÅŸullara baÄŸlıdır;

Sınırlı Uygunluk Denetim Yöntemleri
Madde 17-
SUD faaliyetinde, denetlenen iÅŸletmenin ya tüm iÅŸlemleri tek tek veya örnekleme yöntemiyle incelenerek gerçekleÅŸir.
Esas olan, vergi beyannamesi imzalanacak iÅŸletmenin tüm iÅŸlemlerinin tek tek incelenmesi, finansal tablolarda görülen aykırılıkların nedenlerinin araÅŸtırılması, elde edilen tutarların eski tutarlarla karşılaÅŸtırarak sınırlı uygunluk denetimini tam yapılmasıdır.
Ancak, iÅŸlem hacmi geniÅŸ olan iÅŸletmelerde sınırlı uygunluk denetimini tam yapmak zor olduÄŸundan örnekleme yöntemleri kullanılabilir.
Örnekleme yöntemlerinin kullanılabilmesi için iÅŸletmelerin iç kontrol sistemi, organizasyon planı, muhasebe sistemi, yöneticiler ve personel bakımından yeterli olması gerekir. Bu nedenle iç kontrol sistemi incelenerek iÅŸleyip iÅŸlemediÄŸi, bu iÅŸleyiÅŸ biçiminin finansal tablolar hakkında genel olarak kesin fikir verebilmesine yetecek nitelikte olup olmadığı, ayrıca iç kontrol sisteminin zayıf ve kuvvetli yanlarının saptanması gerekir. İç kontrol sisteminin testleri olumlu bulunduÄŸu takdirde örnekleme yöntemleri kullanılır.
Yıllık iÅŸlem hacmi iki yüz adet yevmiye kaydını geçen ana hesapların denetlenmesi için, TÜRMOB Yönetimi aÅŸağıda belirtilen örnekleme yöntemlerinden farklı veya benzer koÅŸullardaki iÅŸletmelere göre uygun bulduklarını, örneklemenin kullanılma alanlarını belirterek her yılbaşında ilan eder.
TÜRMOB’un ilan etme yetkisinde olduÄŸu örnekleme yöntemleri ÅŸunlardır:

Yürürlük
Madde 18-
Bu mecburi meslek kararı yayımı tarihinde yürürlüÄŸe girer.
Yürütme
Madde 19-
Bu mecburi meslek kararının hükümleri TÜRMOB (Türkiye Serbest Muhasebeci Mali MüÅŸavirler ve Yeminli Mali MüÅŸavirler Odaları BirliÄŸi) Yönetim Kurulu tarafından yürütülür.

TekirdaÄŸ Serbest Muhasebeci Mali MüÅŸavirler Odası
Adres : Cumhuriyet Mah. Sami Efendi  Sok. No:12  59030 SüleymanpaÅŸa TEKİRDAÄž
E-Posta : info@tekirdagsmmmo.org.tr   KEP: tekirdagsmmmo@hs03.kep.tr
Telefon : +90(282) 293 14 77 - 29314 78
Faks : +90(282) 293 14 76
 

Tasarım 59